Textus et Cultura. Interdyscyplinarny Zespół Badań Mediewistycznych zaprasza na kolejne spotkanie, podczas którego dr Wojciech Świeboda (BJ) wygłosi referat nt.: Pisma antyheretyckie Stanisława ze Skarbimierza. Spotkanie odbędzie się 24 marca 2022 r. (czwartek) o godz. 9.00 na platformie Google Meet.
Wojciech Świeboda
Pisma antyheretyckie Stanisława ze Skarbimierza
Polemiczna twórczość antyheretycka w Europie przeżyła swoisty renesans na początku XV w. w związku z coraz większym zasięgiem i siłą oddziaływania pism i kazań Jana Husa i innych czeskich reformatorów. Spośród krakowskich uczonych najwięcej miejsca polemice z husytami poświęcił Stanisław ze Skarbimierza (zm. 1431), pierwszy rektor Uniwersytetu Krakowskiego. Jego pisma o charakterze antyheretyckim można pogrupować na dwie kategorie. Do pierwszej zaliczają się teksty odnoszące się do problemu herezji w ogóle lub do konkretnych poglądów niezgodnych z nauczaniem i zwyczajami przyjętymi w Kościele (kazanie De haereticis, cztery determinacje antyhusyckie, Replicationes). Druga kategoria to dzieła napisane na potrzeby rozstrzygnięcia konkretnych przypadków posądzenia o herezję. Są to dwa sermones generales wygłoszone podczas procesów in causa fidei krawca Stanisława i magistra Sołtysowica, list denuncjacyjny w związku ze sprawą dominikanina Mikołaja oraz trzy opinie prawne na okoliczność procesu astrologa Henryka Czecha.
Twórczość antyheretycka Stanisława ze Skarbimierza cechuje się niezwykłą różnorodnością pod względem formy, ale równocześnie spójnością i konsekwencją wyrażanych poglądów. Dla krakowskiego uczonego mniejsze znaczenie miał stopień szkodliwości poszczególnych błędów wyrażanych przez heretyków, niż fakt podważenia autorytetu papieża i Kościoła. Był to dla niego podstawowy wyznacznik herezji. Zwyczaj udzielania Komunii św. pod dwiema postaciami czy postulat wprowadzenia swobody głoszenia Słowa Bożego nie były dla niego istotne z punktu widzenia czystości doktryny. Budziły natomiast sprzeciw ze względu na formę ich wprowadzania w życie przez husytów bez stosownej zgody i upoważnienia papieża.
Teksty Skarbimierczyka poświęcona zagadnieniu herezji stanowią znakomity przykład wykładu eklezjologii średniowiecznej, a równocześnie są ważnym świadectwem zaangażowania członków Uniwersytetu Krakowskiego w sprawy związane z walką o dusze w Królestwie Polskim.