Fragmentologia to termin, który upowszechnił się w ostatnich latach i wskazywać ma na autonomię, jaką badania nad fragmentami zyskują w stosunku do innych dziedzin z obszaru źródłoznawstwa. Zajmuje się badaniem makulatury papierowej i pergaminowej oraz fragmentów celowo wyciętych z kodeksów w celach kolekcjonerskich, biorąc pod uwagę zarówno pierwotny kontekst badanych źródeł, okoliczności, w jakich doszło do fragmentacji oraz sposób ich wtórnego wykorzystania. (więcej…)

Porównanie zachowanych odpisów tekstu (in. świadków tradycji) służy oszacowaniu liczby redakcji tekstu, jego tradycji rękopiśmiennej, stworzenia stemma codicum i publikacji ustalonego na drodze krytyki tekstu zgodnie z zasadami edycji (w przypadku edycji naukowych z dodatkiem aparatu krytycznego i naukowego). (więcej…)

Badanie fizycznych aspektów rękopisu, będącego zabytkiem kultury materialnej: jego formy, budowy, struktury, materiałów, z których został wykonany, oprawy i wszystkich innych cech, które składają się na jego kształt. Paleografia obejmuje analizę pisma, duktu ręki, technik i narzędzi pisarskich, niezbędną do dokładnego odczytania pisma, ustalenia jego datacji i pochodzenia. Kodykologia i paleografia, nazywane niekiedy „archeologią księgi”, pozwalają oszacować cechy fizyczne, stan zachowania, pochodzenie i czas powstania manuskryptu. W zakres kodykologii i paleografii wchodzą także badania wzajemnych oddziaływań tekstu pisanego oraz iluminacji i zdobień. (więcej…)

Identyfikacja i opisywanie cech fizycznych jak i zawartości rękopisów w środowisku cyfrowym z wykorzystaniem XML, edycje tekstów w oparciu o XML (z lub bez aparatu krytycznego), zgodnie z wytycznymi Text Encoding Initiative (TEI). (więcej…)

Ustalanie historii rękopisów od momentu powstania do czasów współczesnych na podstawie znaków proweniencyjnych (wpisów własnościowych, wpisów bibliotecznych, dawnych sygnatur, ekslibrisów, superekslibrisów, budowy i zdobień opraw itp.) i danych ze źródeł archiwalnych, a także badania nad kolekcjami historycznymi i dawnymi właścicielami. (więcej…)

Studia nad rękopisami stanowią od wielu lat integralną część badań w zakresie historii literatury i tekstów literackich. Są też nieodzownym elementem warsztatu historyka języka i filologa. Zapis i układ tekstu na karcie rękopiśmiennej w otoczeniu innych zachowanych w księdze zabytków, pozwalają lepiej zrozumieć nie tylko sam tekst ale również proces jego powstawania, historię recepcji i tradycję przekazu. Analizując teksty źródłowe w naturalnym kontekście rękopiśmiennym filologowie sięgają niejednokrotnie do innych dyscyplin, w tym także do badań materiałowych. Wielostronne badania źródeł rękopiśmiennych, przebiegające ponad podziałami dziedzinowymi, są podstawą nowej filologii. (więcej…)

Poznawanie składu chemicznego oraz dokumentowanie struktury fizycznej rękopisów z wykorzystaniem nowoczesnych metod instrumentalnych obejmujących między innymi mikroskopię optyczną,  mikroskopię elektronową oraz całą gamę metod spektralnych i spektroskopowych.  Badania obejmować mogą całość badanych obiektów lub poszczególne składowe tworzące rękopisy i prowadzić do zgromadzenia szczegółowych danych numerycznych określających skład pierwiastkowy, cząsteczkowy lub izotopowy wybranych elementów. Wyniki badań materiałowych wykorzystywane mogą być w analizach porównawczych lub badaniach proweniencyjnych. (więcej…)